AYAKKABI YAPIMCISI-AYAKKABI İMALATÇISI

TANIM

Doğal deri, suni deri, kadife, keten, naylon vb. malzemelerden belirli bir modele göre standart veya sipariş ayakkabı üreten kişidir.

GÖREVLER

•Sağ ve sol ayak ölçülerini alarak, ölçülere uygun kalıplar hazırlar,

•Doğal, yapay deri veya kumaştan ayakkabının sayası (saya, ayağı saran üst parça) ve astarını uygun bir biçimde keser,

•Kestiği parçalara tıraşlama, yakma, kıvırma, yapıştırma işlemini yaparak, sayayı oluşturan parça ile astarı birbirine diker,

•Kalıbın altına taban (kullanıldıkça yıpranan alt parça) astarını çiviyle veya zımbayla tutturur,

•Parçaların eklenmesiyle oluşan sayayı kalıbın üzerine takar, köseleyi kalıba sabitlenmiş sayanın altına tutturur, dikiş kanalı (herama) açar ve ökçeleri yapar, takar,

•Fora, mekval, potuma ve gazuma dikişlerini yapar,

•Gerekli boya ve vernikleme işleminden sonra ayakkabıyı kalıptan çıkararak içine topuk ve taban yastığını yerleştirir,

•Bağ ve toka gibi aksesuarları takar.

KULLANILAN ARAÇ, GEREÇ VE EKİPMAN

•Saya, fora, zımparalı freze, kalıp yapma, gerdirme (rezistanslı) makineleri,

•Kesim presi, taban yapıştırma presi (havle),

•Çekiç, örs, tanalya (pense), falçata (bıçak), limati (eğe), kerpeten, kanca, fora kaşığı,

•Doğal deriler, suni deri, tekstil, PVC, termoplastik, çivi, ip, ökçeler,

•Yapıştırıcılar ve boya maddeleri,

•Kesim bıçağı, masat, aksesuarlar,

•Makas, dikiş iğnesi, sayacı bıçağı,

•Freze bıçağı, zımparalar,

•Ütü kaşığı, fırça

MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER

•El ve parmaklarında herhangi bir özrü olmayan, ellerini ustalıkla kullanabilen ve el becerisine sahip olan,

•Şekilleri zihninde canlandırabilen,

•Nesnelerle çalışmaktan hoşlanan,

•Göz, el ve ayaklarını aynı anda, dikkatli bir şekilde ve uyumlu olarak kullanabilen,

•Toza ve kimyasal madde kokularına alerjisi olmayan

ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

Ayakkabı yapımcıları/Ayakkabı imalatçıları ayakkabı üreten fabrika ve atölyelerde çalışırlar. Çalışma ortamı, kimyasal madde ve rahatsız edici koku içerir. Ayrıca kapalı, havasız ve kısmen gürültülüdür. Kullanılan kimyasal maddeler, sağlığı bozucu durumlara neden olabilir. Mesleğini icra ederken sayacı, dikişçi ve kesicilerle işbirliği halindedir.

MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER

Yeterli müracaat olması halinde tüm mesleki eğitim merkezlerinde “Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi” alanı “Ayakkabı Üretimi” dalında, kalfalık ve ustalık eğitimleri verilmektedir. Ayrıca, meslek liselerinin “Ayakkabı ve Saraciye Teknolojisi” alanı “Ayakkabı Üretimi” dalında da bu mesleğin eğitimi verilmektedir.

MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI

•En az ortaokulu tamamlamış, açık lise veya açık meslek liselerinden birine kayıt yaptırmış olmak,

•Bünyesi ve sağlık durumu mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olmak,

•14 yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olmak. Ancak, 19 yaşından gün almış olanlardan daha önce çıraklık eğitiminden geçmemiş olanlar yaşlarına ve eğitim seviyelerine uygun olarak düzenlenecek mesleki eğitim programlarına göre çıraklık eğitimine alınabilir.

•Eğitim görmek istediği meslekte bir işyeri bulmak ve işveren ile çıraklık sözleşmesi imzalamak gerekmektedir.

EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ

Mesleğin eğitim süresi ilköğretim mezunu olanlarda 3 yıl, lise veya daha üst düzeyde genel eğitim görmüş olanlarda ise 1,5 yıldır. 3308 Sayılı Mesleki Eğitimi Kanunu'na göre meslek liselerinin öğrencileri teorik eğitimlerini haftada iki gün okulda, pratik eğitimlerini haftada üç gün işletmelerde yaparlar. Mesleki eğitim merkezlerinde ise haftanın 1 günü mesleki eğitim merkezlerinde teorik eğitim, diğer günler ise işyerlerinde pratik (uygulamalı) eğitim görürler.

Kalfalık, Ustalık Meslek Dersleri: Çıraklık ve mesleki eğitim kapsamında ders programı genel bilgi dersleri ile meslek bilgisi derslerinden oluşmaktadır. Meslek derslerinde; kullanılan makine, teçhizat, araç-gerecin tanıtılması, tekniğe uygun olarak kullanılması, bunların temizlik ve bakımlarının yapılması, norm yazı yazma, serbest elle ve takım kullanarak mesleği ile ilgili çizimlerin yapılması, çizimi tamamlanmış plan ve projelerin okunmasının yanı sıra, İşletme Bilgisi ve İş Güvenliği hakkında da bilgiler verilmektedir. Teorik olarak verilen bilgilerin yanında, işyerinde de usta öğreticinin gözetimi altında pratik çalışması yapılmaktadır.

Öğrenciler eğitim süresince; Saya, dikiş, fort ve bombe, kalıp yapma, fora makineleri vb. tanır ve kullanma şekillerini öğrenirler, meslekte kullanılacak diğer araç-gereç ve malzemeyi tanırlar. Dikiş ve monte prensipleri, kurutma metotları, ayak yapısı ölçüleri, kalıp seçimi ve kalıp çeşitlerini, mevcut moda durumu, model tasarımı, istanpa ve kesim tekniklerini, yapıştırıcı sürme, saya bağlama ve kapama konularını öğrenirler. Burun montesi, kamara montesi, arka montesi, kösele tavlama, harama (taban dikiş yatağı açma-kapama) ökçe kaplama ve çakma, frezeleme, zımparalama, temizleme, cilalama, ütüleme, kalıp hazırlama, fora dikimi, kalite kontrol, numaralama ve kutulama teknik ve yöntemlerini öğrenirler.

EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA

Çıraklık eğitimini tamamlayanlar, eğitim sonunda kalfalık sınavlarına girerek başarılı oldukları takdirde "Kalfalık Belgesi"  ve “Kalfa” unvanı alırlar.

ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI

Bu meslekte çalışma alanları; küçük ayakkabı atölyeleri, ayakkabı fabrikalarıdır. Kişi kendi işyerini açabilir. Meslekte genellikle erkek eleman çalıştırılması söz konusudur.

Ayakkabıcılık mesleğinde, üretimin %80'ine yakın bir bölümü ilkel ya da çok geri teknoloji ile yapılmaktadır. Bu durum sektörde daha çok emek yoğun işgücünün çalışması sonucunu doğurmuştur. Hızla gelişen teknoloji bu sektörü de etkilemekte ve üretim de yeni teknolojilerin kullanımını zorunlu kılmaktadır. Yapılacak seri üretimler ve kullanılacak modern makineler neticesinde günümüzde sektörde çalışan elemanların işsiz kalmaları söz konusu olabilir. Bütün bunların yanında gelecekte bu meslekte yetişmiş ve modern araç ve gereçleri kullanabilecek elemanlara ihtiyaç olacaktır. Bu niteliklere sahip meslek elemanlarının işsiz kalmaları söz konusu olmayacaktır. Ayrıca yeterli sermaye ve deneyime sahip meslek elemanları kendi işyerlerini açabilirler.

EĞİTİM SÜRESİNCE KAZANÇ

3308 sayılı “Mesleki Eğitim Kanunu” gereğince, işletmelerde mesleki eğitim gören öğrencilere, işletmelerce asgari ücretin net tutarının  %15 veya %30’undan az olmamak üzere ücret verilir. Eğitim gören öğrencilerin iş kazası ve meslek hastalıkları ile ilgili sigorta primleri devletçe karşılanır. Öğrenciler, mesleki eğitim yaptıkları işletmelerin sosyal imkânlarından faydalanır.

EĞİTİM SONRASI KAZANÇ

Mesleki eğitim sonrasında iş piyasasında asgari ücretle iş bulunabilir. Bu miktar deneyime paralel olarak artmaktadır. Büyük işyerlerinde çalışan ve sendikalı olan meslek elemanlarının kazançları toplu sözleşme ile belirlenmektedir. Kendine ait işyeri olan meslek elemanlarının kazanç durumu aldıkları siparişe göre değişkendir.

MESLEKİ EĞİTİMDE İLERLEME

Mesleki eğitim merkezlerinden kalfa olarak mezun olanlar bir işyerinde çalışıp aynı zamanda teorik eğitimlerine de devam edebilirler. İlköğretim (ortaokul) mezunu kalfa ve ustalar, mesleki ve teknik açık öğretim lisesine devam ederek, meslek lisesi diploması alabilirler. Mesleğinde ustalık eğitimi çalışma süresi 2 yıldır.

İŞ HAYATINDA İLERLEME

Meslekte usta ve usta öğretici unvanlarına yükselmek mümkündür. Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilirler. Ayrıca, işyerinde çırak çalıştırması için de "Usta Öğretici" belgesine sahip çalışanın olması zorunludur. Fabrikalarda çalışanlar işyerinin hizmet-içi eğitimine katılarak ustabaşı unvanını alabilirler.